Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde bir yıl önce 7,7 ve 7,6 büyüklüğünde iki deprem meydana gelmiş, 11 ilde büyük can kaybı ve yıkım yaşanmıştı. Resmi açıklamalara göre 53 bin 537 vatandaşımız hayatını kaybetti, 107 bin 213 vatandaşımız ise yaralandı. Yaşanan kayıplar nedeniyle deprem yüzyılın felaketi olarak tarihe geçti.
Türkiye Ekonomi Politikası Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) depremin ekonomik etkilerine ilişkin yaptığı araştırmaya göre, büyük yıkımın maliyeti de çok büyük oldu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın (SBB) Mart 2023’te yayınladığı Kahramanmaraş ve Hatay Sarsıntı Raporu’na göre depremin maliyeti yaklaşık 104 milyar dolar oldu.
Depremin neden olduğu hasarın en önemli kısmını yaklaşık 57 milyar dolar ile konut hasarları oluşturdu. Kamu altyapı ve hizmet binalarında hasar 13 milyar dolar, konut hariç özel sektörde ise 12 milyar dolar oldu.
2023’te harcanan bedel milli gelirin yüzde 3,7’si
Araştırmada deprem harcamalarının 2023 bütçesi üzerindeki yükünün yüksek olduğu belirtildi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 15 Ocak 2024’te yaptığı basın açıklamasında, deprem ihtiyaçları için harcama bedelinin 2020 yılı sonunda 950 milyar TL’ye (milli gelirin yüzde 3,7’si) ulaştığını duyurdu. Orta Vadeli Programda (2024-26) depreme ilişkin bütçe ödeneklerinde depremle ilgili giderlerin milli gelire oranının 2024 yılında yüzde 2,5, 2025 yılında yüzde 0,9 ve 2026 yılında yüzde 0,8 olarak hedeflendiği görülmektedir. Depremin neden olduğu harcamalar 4 yıllık dönemde milli gelirin yaklaşık 8 puanına denk geliyor.
İhracatta yüzde 13 düşüş
İl verilerine göre deprem bölgesindeki toplam ihracat 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 13 azaldı. En sert düşüşler yüzde 53 ile Osmaniye, yüzde 30 ile Adıyaman ve Kahramanmaraş, yüzde 28 ile Hatay’da yaşandı. Türkiye’nin 2023 ihracatının bir önceki yıla göre yüzde 1 oranında artmasında bölgesel ihracattaki düşüş etkili oldu.
İstihdamda büyük kayıplar yaşandı, işsizlik rekor seviyeye ulaştı
Depremin ardından yaşanan yıkım nedeniyle bölge dışına yoğun göç olmasına rağmen deprem bölgesinde işsizlik rekor seviyeye yükseldi. İŞKUR verilerine göre, depremden en çok etkilenen iller arasında yer alan Ocak-Kasım 2023 döneminde işsizlik maaşına başvuranların sayısı Hatay’da yüzde 83, Adıyaman’da yüzde 50, Kahramanmaraş’ta yüzde 46 ve Malatya’da yüzde 40 arttı. .
